Nurdan MARAL[1]
Özet
Çocukluk döneminde çocuklara sunulan kitaplar, okuma alışkanlığı kazanmasında önemli bir yere sahiptir. Çocukların hem içerik hem de dil unsurları açısından yaşlarına uygun, hayal güçlerini destekleyen kitaplarla buluşmasıyla kurulan bağ iyi bir okuma alışkanlığına sahip bir nesil yaratabilir. Çocuk edebiyatının, hedef kitlesi olan çocukları eğlendirmeyi ve hayatı öğrenmeye yardımcı olmayı amaçladığı söylenebilir. Bu noktada ise çocuk edebiyatının çocukları keşfetmeye yönlendirecek ve maceraya kapı açacak şekilde tasarlanması gerektiği öne çıkmaktadır. Bu açıdan bakıldığında ise çocukları farklı kültürlerle ve karakterlerle tanıştıran çeviri kitaplar önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada çocuk edebiyatı çevirilerinde yapılan yerelleştirmenin metnin okunurluk düzeyine etkisi ele alınacaktır.
Anahtar sözcükler: çocuk edebiyatı, çocuk edebiyatı çevirisi, çeviri yöntemleri, çocuk edebiyatı çevirmenleri
Giriş
Okuma alışkanlığının kazanılmasında önemli bir dönem olan çocukluk döneminde çocuklara sunulan kitapların önemi yadsınamaz. Çocukların hem içerik hem de dil unsurları açısından yaşlarına uygun, hayal güçlerini destekleyen kitaplarla buluşmasıyla kurulan bağ iyi bir okuma alışkanlığına sahip nesiller yaratabilir. Türkiye’de çocuk edebiyatı eserleri genel olarak incelendiğinde Tanzimat döneminden bu yana çeviri çocuk edebiyatı eserlerinin sayısının oldukça fazla olduğu görülmektedir.
Bu çalışmada çocuk edebiyatı çevirilerinde yerelleştirmenin okunabilirlik düzeyi üzerine etkisi ele alınacaktır. Çocuk edebiyatı çevirilerinde öncelikli amaçlardan biri çocukların zihninde yer edecek, keyif verecek bir eseri erek kültüre kazandırmaktır (Aksoy 2000:53). Çocukların çeviri kitaplar yoluyla karşılaştıkları yeni karakterler aracılığı ile yeni yaşantılar kazandığı ve bu bağlamda kültürel açıdan da geliştiği unutulmamalıdır. Çalışmada çeviri çocuk edebiyatı eserlerinde yerelleştirmenin metnin okunurluğunu arttırdığı görüşü Mark Twain’in Adventures of Tom Sawyer eseri üzerinden incelenecektir.
Çocuk Edebiyatı
Çocuk edebiyatının, hedef kitlesi olan çocukları eğlendirmeyi ve hayatı öğrenmeye yardımcı olmayı amaçladığı söylenebilir. Çocuk edebiyatı, erken çocukluktan ergenliğe kadar, çocukların dil gelişimi ve yaşam aşamasındaki anlayış düzeyine uygun olarak, duygusal ve zihinsel dünyayı sanatsal dilbilimsel ve görsel mesajlarla zenginleştiren ürünlerin genel adı olarak tanımlanmaktadır (Sever 2003: 9). Yalçın ve Aytaş (2005:17) ise çocuk edebiyatının çocukların büyümesine ve gelişimine, hayallerine, duygularına, düşüncelerine, yeteneklerine ve zevklerine hitap eden ve öğrenme sırasında keyif almalarına katkıda bulunan tüm sözlü ve yazılı çalışmalardan oluştuğunu belirtmektedir. Oittinen (2000:61) çocuk edebiyatını, çocuklar düşünülerek yazılmış, çocuğun kendi başına okuyacağı ya da çocuklara okunan edebiyat olarak görmektedir. Dilidüzgün (2003:19), çocuk edebiyatının ortaya çıkış nedeninin çocuğun gerçeklerinin, alımlama biçiminin yetişkinlerden çok farklı olmasından kaynaklandığını söylemektedir. Dilidüzgün’e (2007:18) göre modern çocuk edebiyatı, çocuğun ruhsal, sosyal, bilişsel, dilsel ve kişisel gelişimi göz önünde bulundurularak, çocuğun gerçekliğine ve göreliliğine zarar vermeden, ayrıca çocuklar için özel olarak hazırlanmış edebi kaliteyi bozmadan yaratılmış edebi kitaplardan oluşmaktadır. Çocuk edebiyatı eserlerinin çocukları keşfetmeye yönlendirecek ve maceraya kapı açacak şekilde tasarlanması önemlidir. Bu, eğlenceyi sağlayarak, edebi mirası aktararak, kültürel mirası anlamayı teşvik ederek, değer vererek ve dolaylı deneyimler sağlayarak yapılabilir. Çocuk edebiyatının genel olarak bilgiyi aktarması, hayal gücünü beslemesi, genişletmesi ve gelişimi teşvik etmesi gerektiği söylenebilir.
Çeviri Çocuk Edebiyatı
Atayman, Dilidüzgün ve Kurultay (1993: 11), Türkiye’de çocuk ve gençlik edebiyatının çeviriler yoluyla tanıtıldığına dikkat çekerek çeviri çocuk edebiyatının kültürlerarası iletişim bütünlüğünün doğal bir parçası ve önemli bir alanı olduğunu söylemektedir. Neydim (2005) çocuk edebiyatının yazarı, çevirmeni, editörü ve yayıncısı yetişkin olan bir alan olduğuna vurgu yaparak metnin çocuğa göreliğini, yararlarını ve zararlarını belirleyen, ona sansür uygulayan ya da metne müdahale eden kişilerin, yazarıyla, çizeriyle, yayıncısıyla, eğitimcisiyle, kütüphanecisiyle, eleştirmeniyle yetişkinler olduğunu söylemektedir. Türkiye’deki çeviri çocuk edebiyatı çağdaşlaşma sürecine, kültürlerarası iletişime, dil birikim ve bilincinin gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır (Neydim 2007: 156).
Türkiye’de çocuk edebiyatı yayıncılığında çocuk klasiklerinin egemen olduğuna dikkat çeken Şirin (2007:45) ise çocuk klasiklerinin çeviri, uyarlama ve kısaltma yoluyla yayınlandığını ve çocuk klasiklerinin çoğunda içerik, dil, anlatım ve edebi değerler kırpıldığını, değiştirildiğini ve çarpıtıldığını söylemektedir. Ancak Şirin (2007:54-58), iyi bir çocuk kitabının okuma davranışı ve eleştirel becerilerin yanı sıra çocuğun dil gelişimini hızlandırdığına, anlamlandırma, kavrama ve düşünme boyutunun gelişmesine katkı sağladığına da vurgu yapmaktadır. Yapılan araştırmalar sonucunda, klasiklerin Batı’da artık yayımlanmamasına rağmen Türkiye’deki birçok yayınevi tarafından basılmakta olduğu görülmüştür. Bunun nedeni ise bazı yayımcılara göre Türkiye’de klasiklerin hala önemli bir yere sahip olması, bazılarına göre ise klasiklerin okullar tarafından tercih edilmesi nedeniyle satışlarının daha kolay olmasıdır (Neydim 2003: 74)
Çeviri çocuk edebiyatında kullanılan çeviri yöntemleri
Genel özellikleri göz önünde bulundurulduğunda çocuk edebiyatının yetişkin edebiyatına göre farklılıklar gösterdiğini söylemek mümkündür (Shavit, 1986; Puurtinen, 1998; Frank, 2007). Çocuk edebiyatı eserlerinin çeviri yoluyla aktarımı söz konusunda olduğunda akıcılık ve okunabilirlik öğeleri ön plana çıkmaktadır. Frank’e (2007) göre, çocuk edebiyatı çevirisi yapılırken kaynak metni hedef okuyucunun anlayış ve deneyim düzeyine göre uyarlama ve kaynak metnin kültürel ortamını hedef okuyucu diline yaklaştırma eğilimi söz konusudur.
Zohar Shavit (1991) çocuk edebiyatının çevirisini çoğuldizge kuramı çerçevesinde ele alarak çocuk edebiyatını yazınsal çoğuldizgenin bir parçası olarak kabul etmektedir. Zohar Shavit (1991:19) çocuk yazını çevirisinde iki temel öğeden bahsetmektedir: a) metni toplumun çocuk için iyi olarak tanımladığı şekliyle, çocuğa uygun ve faydalı bir şekilde düzenlemek b) olay örgüsünü tiplemeleri ve dili çocuğun kavrama ve okuma düzeyine göre düzenlemek. Shavit’e (1991) göre çevirmenleri yönlendiren en önemli kriterlerden biri çocukların okuduğunu anlama kapasitelerine karşı duyarlılıklarıdır ve çevirmen bir paragrafın çocuklar tarafından anlaşılamayacağını düşünürse paragrafı kendi düzeyine getirmek için değişiklikler yapabilir. Başka bir deyişle çevirmen çocuğun metni anlayamayacağını düşündüğünde metin üzerinde değişiklik yapar denebilir. Shavit’e (1991) göre metinde yapılan kısaltma, ekleme, çıkarma veya uyarlamanın nedenleri şunlardır:
- Metnin var olan örnekçelere yatkınlığı: Kaynak metnin örnekçesi hedef dizgede yer almıyorsa, kaynak metnin çevirisini hedef yazının içine aldığı örnekçelere göre düzenlemek için, bazı ögeler çıkartılarak metin değiştirilebilir.
- Metnin bütünlüğü: Metin, çocuklara izin verilen ya da yasaklanan şeylere uygun değilse, ya da metnin çocuklar tarafından anlaşılamayacağı düşünülüyorsa, kaynak metinden çıkartmalar yapılabilir.
- Metnin karmaşıklık derecesi: Çocuklar için bir metnin daha az karmaşık hale getirilmesi ve basitleştirilmiş bir model olarak düzenlenmesi, bazı öğelerin çıkarılması ya da öğeler ve işlevler arasındaki ilişkinin değiştirilmesi ile gerçekleşir. Ancak, örnekçenin basitleştirilmesi bazı öğelerin işlevlerini değiştirebilir, bazılarının işlevlerini azaltabilir ya da giderek öğeleri işlevsizleştirebilir.
- Metnin ideolojik ve eğitsel amaçlara göre uyarlanması: Kaynak metnin içerdiği ideolojik öğeler, hedef dizgeye göre uyarlanabilir.
- Metnin biçemi: Çocuk edebiyatında biçem, yazının öğreticiliğiyle ve çocuğun sözcük dağarcığının geliştirilmesi çabasıyla bağlantılıdır.
Hedef kitlesi çocuk olan çocuk edebiyatı çevirileri diğer yazın türlerine göre daha fazla duyarlılık ve yetkinlik gerektirmektedir. Çevirmenin dilsel öğelerin yanı sıra kültür, değer yargıları gibi dil ötesi unsurları da göz önünde bulundurması önemlidir. Desmidt (2006:86) çocuk edebiyatı çevirisi normlarını şu şekilde sıralamaktadır:
1 Kaynak metinle ilgili normlar (kaynak metne ve yazara sadakat, kabul edilebilirlikten daha çok yeterlik kutbuna yakın olmaya çalışmak).
2. Edebi ve estetik normlar (yeterliktense kabul edilebilirlik kutbuna yakın olmaya çalışmak).
3. Ticari normlar (basım ve dağıtım ile ilgili durumlar).
4. Didaktik normlar (çocuğun entellektüel ve duygusal gelişimine uygun olmak).
5. Pedagojik normlar ( çocuğun dilsel ve kavramsal gelişimine uygun olmak).
6. Teknik normlar (çocuk kitaplarının basımına özel durumlar, resimlerle ilgili kararlar)
Genel olarak alanyazındaki çalışmalar incelendiğinde, hedef metinde çocukların yararına olabilecek değişikliklerin yapılmasının desteklendiği görülmektedir.
Çocuk Edebiyatı Çevirmenleri
Çevirmenler çeviriye genellikle okuma deneyimleri, kültürel mirasları ve özellikle çocuk edebiyatı alanında kendi çocuk imajı ile başlarlar. Aslında, yazarların, çevirmenlerin ve hatta yayıncıların önemli bir rol oynadığı karmaşık bir ilişkiye dahil olurlar. Çocuk edebiyatı alanında çeviri yapan çevirmenlerin sorumluluğunun yalnızca bir dili aktarmanın ötesinde olduğunu savunan görüşler vardır. Çevirmenin çocukları iyi tanıyarak, çocuk gerçekliğine yakın olması gerektiği ve çeviri sürecinde eserin hitap ettiği okuyucunun kavrama düzeyini göz önünde bulundurması önemli görülmektedir (Zivtçi 2007:357). Okyavuz ve Kaya (2018) çevirmenlerin çocuk kitaplarının gelenekleri hakkında bilgi sahibi olmalarının, çevirilerinde bu kitleye hitaben bir eser verecekleri için, merkezi bir önem taşıdığını söylemektedir.
Ayrıca çevirmenlerin çocuk kitaplarının gelenekleri hakkında bilgi sahibi olmaları, çevirilerinde bu kitleye hitaben bir eser verecekleri için, önemlidir (Neydim 2005:100). Neydim (2003:117) çocuğun sosyal ve kültürel olarak savunmasız bir konumda olmasını göz önünde bulundurarak kültürel ve ahlaksal normlardaki farklılıkların, ulusal değerlerin, çocuğun alımlama koşullarının çocuk edebiyatı çevirisinde göz önüne alınması gereken noktalardan bazıları olduğunu söylemektedir. Çocuk yazını çevirisinde çevirmenlerin hedef kitlesi çocuklar olduğu için onların deneyimlerini, yeteneklerini ve beklentilerini de göz önüne almak gereksinimini duyarlar. Bu durumda çeviri sürecinde çevirmenlerin zihinlerindeki çocuk imgesi tanıdıkları, karşılaştıkları ve ilişkide oldukları çocuk imgesine dayanır (Erten 2011: 160-161).
Çocuk edebiyatının çevirisindeki dilbilimsel, biçimsel ve değere dayalı kısıtlamaların, çevirmeni, metni başka bir kültürde okuyan bir çocuk için erişilebilir hale getirmeye zorladığından söz edilmektedir (Yetkiner ver ark. 2018: 64). Çocuk yazını çevirilerinde yerelleştirmeye daha fazla yer verildiğini ortaya koyan bir araştırmaya göre ise çocuk edebiyatı alanında eserlerin ve çeviri yönteminin dikkatli bir şekilde belirlenmesi gerektiğinden söz edilmektedir (Yetkiner ve ark. 2018). Oittinen’e (76-77) göre çocuklar için gerçekleştirilen her çeviri eyleminin bir amacı vardır ve tüm çeviriler bu amaç doğrultusunda yerelleştirilmelidir; çevirmen başarılı olmak istiyorsa olası hedef kitleye göre metinlerini uyarlamalıdır. Çocuk okur kitlesinin metni daha iyi anlamasını sağlamak için yapılan uyarlamanın en önemli gerekçelerinden biri de okunabilirlik düzeyidir. Puurtinen’e (1998) göre, okunabilirlik, anlaşılabilirliğin bir yönüdür; cümlelerin uzunluğu ve karmaşıklığı okunabilirlik düzeyini etkileyen faktörler arasındadır. Savaş (2005:502), kelime zorluğu, cümle uzunluğu ve içeriğin okunabilirlik seviyesini belirleyen değişkenler olduğunu söylemektedir.
Çocuk edebiyatı çevirilerinde önemli olan noktalardan biri de kültüre özgü durumların aktarılma biçimidir. Bu nokta çeviri eserde yer alan farklı yaşam tarzları, inançlar vb ilham vermek olmalıdır, kültürel transferin amacının farklı kültürleri empoze etmek değil, onları tanımak ve aynı zamanda bir insanı kendi kültürünün özellikleriyle tanıştırmak olduğu göz önünde bulundurulmalıdır (Mert, Albayrak ve Serin 2013:72). Çocuğun sosyal ve kültürel kırılganlığının yanı sıra kültürel ve ahlaki normlar, ulusal değerler, çocuğun algı koşulları, çocuk edebiyatı çevirisinde hesaba katılmalıdır (Neydim 2003:117). Neydim (2003) kaynak metnin hedef kitle için çok yeni düşünceler oluşturabileceğinin altını çizmektedir; çevirmen ve yayıncı bu düşüncelerin kendi hedef kitlesi için de önemli olduğunu düşünüyorsa metnin bütünsel değerinin ön plana çıkacağını söylemektedir. Metnin içinde kendi hedef kitlesi açısından algılama sorunları yaratabileceğini, metnin bütünsel anlamının kaymasına yol açabileceğini düşündüğü bölümler varsa çevirmen bu noktada karar vermek durumundadır (Neydim 2003: 117). Çeviride öne çıkan şu soruları göz önünde bulundurmak gerekir: “Ne, kim tarafından, kim için, ne zaman, nerede ve ne için çevrilir?” (Nord 1991: 23-24). Başka bir deyişle çevirinin amacı, özgün yapıttan ayrıca belirlenmelidir.
Tom Sawyer’ın Maceraları Eserinin İncelemesi
1876 yılında yayınlanan Adventures of Tom Sawyer, adlı kitapta Tom Sawyer ve arkadaşı Huckleberrry Finn’in maceraları konu edilmektedir. Gökhan Rızaoğlu tarafından çevirlen Tom Sawyer’ın Maceraları Oda Yayınları tarafından 2013 yılında yayınlanmıştır. 10 yaş ve üzeri çocuklar için uygun olan Tom Sawyer’ın Maceraları adlı kitap deyimler, özel isimler ve oyunların hedef metne aktarımı açısından ele alınmıştır.
Deyimlerin çevirisi açısından incelendiğinde kaynak metinde yer alan: “Hang the boy! Can’t I ever learn anything? …” (s. 4) ifadesi çevirmen tarafından yerelleştirilerek şu şekilde Türkçe’ye çevrilmiştir: “Kahrolasıca, tek bir şey bile öğrenemeyecek miyim? …” (s. 10). Kaynak metinde yer alan dander up deyiminin geçtiği “… He ’pears to know just how long he can torment me before I get my dander up, and he knows if he can make out to put me off for a minute, or make me laugh, it’s all down again and I can’t hit him a lick. …” (s. 4) cümle ise çevirmen tarafından “… Beni tamamen öfkelendirmeden önce ne kadar eziyet çektirebileceğini biliyormuş gibi görünüyor. Ayrıca beni bir anlığına atlatmayı veya güldürmeyi başarabilirse bütün yelkenlerimin suya ineceğini ve bir fiske bile vuramayacağımı da biliyor. …” (s. 10) şeklinde çevrilmiş ve ifadenin sözlük anlamı kullanılmıştır. Çevirmen Rızaoğlu’nun zaman zaman yerelleştirme ve kültüre uyarlama tercihi yaptığını söylemek mümkündür. Bu konudaki örnekler Tablo 1’de verilmiştir.
| Kaynak Metin | Hedef Metin |
| But in spite of her Tom knew where the wind lay now. (s. 5) | Ama onun aksine, Tom muhabbetin ne yöne gittiğini anlamıştı. (s. 11) |
| “… But I forgive ye, Tom, I reckon you’re kind of a singed cat, as the saying is—better’n you look, this time. (s. 6) | … Ama seni affettim, Tom. Eskilerin dediği gibi, görünüşe aldanmamak lazım, göründüğünden daha iyi bir insansın. Bu seferlik. (s. 12) |
| “Tom, what a turn you did give me. Now you shut up that nonsense and climb out of this.” (s. 41) | “Tom, yüreğimi ağzıma getirdin. Şimdi kes şu saçmalığı da çık o yataktan dışarı!” (s. 42) |
| “… But old fools is the biggest fools there is. Can’t learn an old dog new tricks, as the saying is. …” (s. 4) | “… Ama aptal ihtiyarlar dünyadaki en aptal insanlardır. Dedikleri gibi, kırk yıllık Kani, olur mu Yani? …” (s. 10) |
Tablo 1: Tom Sawyer’in Maceraları adlı eserde deyim çevirisi örneklerini gösteren tablo
Özel isimlerin ve oyunların çevirisinde de Rızaoğlu’nun kaynak kültürü temel alarak yerelleştirme yaptığı söylenebilir. Bu konudaki örnekler Tablo 2’de yer almaktadır.
| Kaynak Metin | Hedef Metin |
| By this time he was far down Meadow Land, and the bell for school to “take up” tinkled faintly upon his ear. (s. 85) | Bu arada Tom Çayır Sokağı’nın sonuna kadar gelmişti ve okul zilinin zayıf sesi kulaklarına ulaştı. (s. 81) |
| “All right, I will. All you got to do is to trot up Hooper Streeta block and meow—and if I’m asleep, you throw some gravel at the window and that’ll fetch me.” (s. 171) | Tamam, diğer kısmını ben hallederim. Yapman gereken tek şey, Ambar Caddesi’ne gelip miyavlamak. Eğer uyuyakalmışsam cama birkaç çakıl at, hemen uyanırım.” (s. 157) |
| He saw her, and they had an exhausting good time playing “hi-spy” and “gully-keeper” with a crowd of their schoolmates. (s. 173) | Tom onunla buluştu ve okul arkadaşlarıyla birlikte “nesi var” ve “istop” oynayarak keyifli bir gün geçirdiler. (s. 158) |
Tablo 2: Tom Sawyer’ın Maceraları adlı eserde özel isim ve oyunların çevirisi örneklerini gösteren tablo
Sonuç
Mark Twain’in kaleme aldığı Tom Sawyer’in Maceraları adlı çocuk kitabının günümüzde de çocukların tercih ettiği kitaplar arasında yer almaktadır. Yerelleştirmenin okunurluk düzeyine etkisi Gökhan Rızaoğlu tarafından Türkçe’ye aktarılan ve 2013 yılında Oda Kitapları tarafından yayınlanan Tom Sawyer’ın Maceraları adlı kitap üzerinden incelenmiştir. Bu bağlamda çevirmenin deyimler, özel isimler ve oyun çevirileri stratejileri üzerinde durulmuştur. Örnekler incelendiğinde çevirmenin, çeviri stratejisi olarak hedef kültürü göz önünde bulunduran bir çeviri stratejisi yürüttüğü söylenebilir.
Alanyazın incelemesinde de ortaya çıktığı gibi çocuk edebiyatı çevirileri sürecinde çocuklara hem keyif verecek hem de onların zihninde yer edecek eserlerin üretilmesi göz önüne alındığında çevirmenin bu amaca ulaştığı söylenebilir. Yapılan eser incelemesinde çevirmenin Yetkiner ve arkadaşlarının (2018) da belirttiği gibi metni başka kültürde okuyan bir çocuk için erişilebilir hale getirdiği söylenebilir. Yapılan inceleme sonucunda çevirmenin izlediği stratejinin, “eğer çevirmen başarılı olmak istiyorsa olası hedef kitleye göre metinlerini uyarlamalıdır” diyen Oittinen’in (2000: 76-77) görüşünü desteklediği söylenebilir. Tom Sawyer’in Maceraları adlı eserde, çevirmen Gökhan Rızaoğlu’nun, Türk ve Amerikan kültürel unsurlar göz önünde bulundurulduğunda, erek kitledeki çocuk okurların ilgisini ve beğenisi kazanmaya uygun olduğu söylenebilir.
Kaynakça
Aksoy, Berrin. (2000). Kültür odaklı çeviri ve çevirmen. Türk Dili(583), 50-57.
Atayman, Veysel, Dilidüzgün, Selahattin, Kurultay, Turgay (1993). Yabancı çocuk kitaplarına açılan bir pencere. İstanbul: Alman Kültür Merkezi, İstanbul.
Desmidt, Isabelle (2006). A Prototypical Approach within Descriptive Translation Studies? Colliding Norms in Translated Children’s Literature. Children’s Literature in Translation Challenges and Strategies, St. Jerome Publishing, Manchester.
Dilidüzgün, Selahattin (2003). Çağdaş çocuk yazını, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Erten, Asalet (2011) Çocuk yazın çevirisine yaklaşımlar. Ankara: Hacettepe Yayıncılık.
Frank, H. T. (2007). Cultural encounters in translated children’s literature: images of Australia in French translation. Manchester: St. Jerome Publishing.
Lerer, Seth, (2008). Children’s literature: a readers history from Aesop to Harry Potter, Chicago, London: University of Chicago Press.
Mert, Orman, Albayrak, Fatma, Serin, Nilüfer (2013). Çeviri çocuk kitaplarının kültür aktarımı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 58-73.
Neydim, Necdet (2007). İlköğretimde çocuk edebiyatı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Neydim, Necdet (2005). Küçük prens çevirilerindeki çevirmen kararlarına erek odaklı bir bakışla karşılaştırmalı bir inceleme. İ.Ü. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi ( 17), 99-110.
Neydim, Necdet (2003). Çeviri çocuk edebiyatı. İstanbul: BU Yayınevi.
Neydim, Necdet (2003). 80 Sonrası Paradigma Değişimi Açısından Çeviri Çocuk Edebiyatı. Bu Yayınevi, Umut Matbaacılık: İstanbul.
Oittinen, Rita. (2000). Translating for children. New York: Garland Publishing.
Savaş, Bekir (2005). Okuma etkinliği için kullanılan çocuk edebiyatı eserlerindeki okunabilirlik sorununun uygulamalı dilbilim açısından değerlendirilmesi. 18 Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi Alman Dili Eğitimi Anabilim Dalı 4. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildirileri, Çanakkale, s. 497-507.
Okyavuz, Şirin, Kaya, Mümtaz (2018). Çevirmenlerin gözünden çocuk yazını: çeviribilim sınıflarında çocuk yazını eğitimi verilirken üzerinde durulması gereken konuların kısa bir tanıtımı. The Journal of Academic Social Science 6 (64), 14-39.
Puurtinen, T. (1998). Syntax, readability and ideology in children’s literature. Meta, 43 (4), 1-9.
Sever, Sedat (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık
Shavit, Zohar (1991). Çocuk yazını çevirisinin yazınsal çoğuldizgedeki konumu açısından belirlenmesi (çv. Pınar Besen), Metis Çeviri 15, 19-24.
Şirin, Mehmet.Ruhi (2007). Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış. Ankara: Kök Yayıncılık
Twain, Mark. (2004). The Adventures of Tom Sawyer. New York, NY: Sterling Publishing Company.
Twain, Mark. (2013). Tom Sawyer’ın Maceraları. (çev. Gökhan Rızaoğlu,.). İstanbul, Turkey: Oda Yayınları.
Yalçın, Alemdar, Aytaş, Gıyasettin (2005). Çocuk edebiyatı, 3.bsk., Ankara: Akçağ Yayınları.
Yetkiner, Kansu Neslihan; Duman Derya, Yavuz Yasemin Avşaroğlu, Merve (2018). Erken Cumhuriyet döneminden günümüze çocuk edebiyatındaki çevre odaklı kültürel sözcüklerin çevirisine niceliksel bir yaklaşım. Dilbilim Araştırmaları Dergisi 2, 57-82
Zivtci, Neval (2007). Çocuk edebiyatı çevirisinde kültürel değerlerin aktarılması. Yayına Haz. Sedat Sever, Y. Yer: 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, Ankara: Üniversitesi Yayınları.
[1] Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çeviribilim Programı, Doktora Öğrencisi.
