Her ne kadar öğretmenleriniz size Moby-Dick veya Büyük Umutlar gibi klasikleri okutmuş olsa da, kalbinize en çok dokunan kitapların çoğu gençlik yıllarınızda okuduklarınızdır. Yeşilin Kızı Anne’deki kandırıkçı Anne Shirley ile ilk karşılaşmasını kim unutabilir? Yahut Harry, Hermione ve Ron’la geçen yılları? Yahut Açlık Oyunları’nı uluslararası bir hadise haline getiren çığır açan, göz alıcı sahneleri?
Neyse ki, yazarlar bugün gençlik edebiyatını inanılmaz derecede heyecan verici yönlere taşımaya devam ederken, bu çağ gençlik edebiyatı için gerçek anlamda bir altın çağ haline geldi. Esasında, gençlik edebiyatı kendi başına güçlü bir tür olarak edebiyat sahnesine adım atmış, hepimizin karşısına yeni rol modeller çıkarmış ve bireylik, cinsiyet, cinsellik ve ırk konularında önemli sohbetlere öncülük etmiş bir edebi türdür.
Bu nedenle, ister yeni favoriler arıyor olun isterse de eski mücevherleri tekrar keşfetmek istiyor olun, bu yazıda aradığınız her şeyi bulacaksınız. Gecikmeden, işte tüm zamanların en iyi 10 fantastik gençlik edebiyatı eseri.
1. Yerdeniz Büyücüsü, Ursula K. Le Guin
Bilim kurgunun en iyi yazarlarından olan Le Guin tarafından kaleme alınan bu öncü romanı listenin dışında bırakmak olmaz. Yerdeniz Büyücüsü, bir adadaki büyücü okuluna gitmek üzere yola çıkan sihirli güçlere sahip Ged’in başlangıç öyküsünü anlatılmaktadır. Yetenekleri öğretmenlerini ve diğer öğrencileri etkilemesine rağmen, Ged yeteneklerini kontrol etmekte zorlanır ve bir gün ters giden bir büyü, ona saldıran korkunç bir “gölge yaratık” ortaya çıkarır. Ged ondan kurtulup büyücülük becerileriyle okuldan mezun olur, ancak gölge onun peşine düşer ve yaptığı her şeyde beliren bir tehdit halini alır. Kahramanımız sonunda evrenin dengesini ciddi şekilde bozduğunu ve bunu düzeltmek için elinden gelen her şeyi yapması gerektiğini fark eder.
2. Bitmeyen Öykü, Michael Ende
Bastian yalnız bir çocuktur. Kaderine terk edilmiş bir Fantastik dünyada yaşamaktadır. Burası, Bastian’a bir kafese kapatılmış gibi hissettiren bir yere dönüşmüştür. Bitmeyen Öykü, ejderhaları, devleri, canavarları, sihri, imparatoriçesi ve diğer her şeyi ile sizi iliklerinize kadar kendine çekecektir. Dünyanın her tarafında kime sormak isterseniz sorun. Michael Ende’nin kaleme aldığı Bitmeyen Öykü’yü kim okursa okusun, bir daha asla eskisi gibi olamadı. Bu, kitabın sayfalarından dışarı taşan göz kamaştırıcı hayal gücünden, üslubun güzelliğinden veya yaratılan evrene ait o unutulmaz doğanın çelişkilere gebe olmasından kaynaklanıyor olabilir. Kesin olan bir şey var ki o da şudur: Sade bir öyküyü çağlar boyunca okunacak bir klasiğe dönüştüren o olağanüstülüktür.
3. Talihsiz Serüvenler Dizisi, Lemony Snicket
Hiçbir yazar saçmalıkla trajediyi Lemony Snicket kadar dengeli kullanmamıştır. Snicket, Baudelaire ailesinin talihsiz çocuklarını konu edinen, son derece karanlık ancak enfes bir akıcılığa sahip on üç kitaplık Talihsiz Serüvenler Dizisi’nde yeteneklerini tam anlamıyla sergilemektedir. Ebeveynlerinin ölümleri ve her kitapta yeni bir kimliğe bürünen dizinin kötü şöhretli (gülünç de olsa) kötü adamı Kont Olaf tarafından evlat edinilmeleriyle çocukların sorunları da baş gösterir. Her şey, Baudelaire ailesinin daima ulaşılmaz görünen muazzam serveti içindir.
Çeşitli tuhaf bakıcıyla defalarca sefil duruma düşseler ve ebeveynlerinin ölümünün arkasındaki sırları (ait oldukları gizemli örgüt de dahil) açığa çıkarma konusunda çok az başarı elde etseler de, çocuklar şans eseri her şeyi atlatır. Her fırsatta önlerine bir engel çıktığına şahitlik etmek özellikle genç okurlar için sinir bozucu olacaktır. Olay örgüsü karmaşıklaştıkça, ahlak ve “iyiye karşı kötü” kavramlarına dair entrika, heyecan ve düşündürücü fikirler çekilen her tür zahmete değecektir.
4. Sineklerin Tanrısı, William Golding
Lise dönemindeki bir grup çocuğu konu edinen bu kitap, Westeros’un karanlık hikayeleri kadar gülünçtür. Sineklerin Tanrısı hakkında bir ödev hazırlamak zorunda kalmadıysanız, kitabın konusunu sizin için kısaca özetleyelim. Bir grup erkek çocuk ıssız bir adanın yakınlarında kaza yapar ve başlarında bir yetişkin olmadan hayatta kalmaya çalışır. Ama okul korosunda şarkı söylemenin kendi başlarına karar alma konusunda hiçbir faydası olmadığı ortaya çıkar ve çocukların vahşi doğayı medenileştirme girişimleri hızla kaosa dönüşür.
Golding’in şaheseri, kinayeli bir eser, didaktik bir öykü ve insanın kalbindeki (ya da en azından yirminci yüzyılın ortalarında İngiliz bir çocuğun kalbindeki) karanlığa ürpertici bir bakış olarak değerlendirilebilir. Sineklerin Tanrısı’nı, karanlık, büyülü olmayan ve Narnia karşıtı bir öykü olarak görebilirsiniz; İkinci Dünya Savaşı dönemine ait İngiliz gençlerini tuhaf bir yerde bir başına bırakmanın altın çağ yerine iç çekişmelerle sonuçlandığı bir öyküdür.
5. Uyumsuz Serisi, Veronica Roth
Açlık Oyunları sonrası dünyayı konu edinen birçok gençlik edebiyatı eseri, sevilen üçlemenin geride bıraktığı distopik boşluğu doldurmaya çalıştı. Ancak çok azı aynı heyecanı taşıyan ve aynı derecede sürükleyici olan bir öyküyü okurlara sunmayı başardı.
Uyumsuz bunu başaranlardan biridir. Alternatif bir geleceğin Chicago’sunda geçen öyküde, toplum, beş gruba ayrılmıştır: Yardımseverliği önemseyen Fedakarlar, barışa değer veren Dostlar, bilgiye değer veren Bilgeler, açık sözlülüğe değer veren Dürüstler, cesarete değer veren Cesurlar. Bu grupları Hogwarts Evleri gibi düşünebilirsiniz, rekabetin çok daha yüksek ve bölünmelerin çok daha keskin olduğu bir hali tabii.
Peki içlerinden biri tek bir kategoriye sığmak istemezse ne olur? Serinin can alıcı sorusu budur. Göreceğiniz gibi, farklı olmak, tehlike ve sorun demektir. Bu öykü, sizi hızla maceraya sürüklemekle kalmayacak, aynı zamanda ayağa kalkmanın ve kendinize karşı dürüst olmanın önemini de size hatırlatacaktır. Gençler için yazılmış bir romandan başka ne beklenebilir ki zaten?
6. Eragon, Christopher Paolini
Kişisel yayıncılık alanında en köklü başarı öykülerinden biri olan Eragon, okurları ejderhanın sırtına biniyormuş gibi hissettikleri bir macera dünyasına sürükleyecektir.
Klasikleşmiş fantastik romanların çoğunda olduğu gibi, Eragon’daki kahramanımız da çok mütevazı bir başlangıç yapmaktadır: Öykü bir çiftlikte başlar. Eragon’un doğumundan hemen sonra annesi tarafından terk edildiği amcasının çiftliğinde. Kahramanımız, yakındaki ormanda avlanırken gizemli bir “taş”a rastlar. Ancak kısa süre geçmeden ödülünün taş değil, bir ejderha yumurtası olduğunu keşfeder!
Bu keşif, Eragon’un ejderha süvarisi olduğu gerçeğinin açığa çıkmasına yol açar ve onun hayatında yepyeni bir sayfa açar; macera, sihir, güç ve tüm krallık için kalıcı sonuçları olacak seçimlerle dolu bir sayfadır. Eragon, elindekinden daha fazlasına ulaşmak isteyen her çocuğun hayal gücüne seslenen aşırı eğlenceli bir romandır.
7. Illuminae, Amie Kaufman
Bu çılgın derecede yaratıcı eser çarpıcı ve çizgi romanımsı olay örgüsüyle okurlara galaksi boyutunda bir uzay operası sunmaktadır. Illuminae, çok gizli röportajlardan, sırlarla örülü e-postalardan ve dev uzay gemilerinin yapısını ortaya koyan şık çizimlerde oluşan ve görsel bir şöleni andıran bir mektup romandır. Her sayfa çevirişinizde kendinizi muhteşem bir cennet haritasına bakarken bulmanız işten bile değildir. Kusursuz bir şekilde betimlenen yıldızların, mega şirketlerin bombacı filoları yönettiği ve tüm gezegenlerin bir yıkımla karşı karşıya olduğu bir savaş bölgesinin sınırlarını çiziyor olması çok kötü.
Karmaşık mı geldi? İşin içinde bir de aşk hikayesi olduğunu duyana kadar bekleyiniz. Genç kahramanımız Kady Grant, yaşadığı gezegenin aniden işgal edilmesiyle başa çıkmaya çalışan, yetenekli bir bilgisayar korsanı olabilir, ama aynı zamanda tatlı ama beceriksiz Ezra Mason’dan kısa süre önce ayrıldığı için sersemlemiş bir lise öğrencisidir. Maalesef Kady’nin duygularını düşünmeye pek vakti yok çünkü işgalci savaş gemileri ensesindedir. Belki de en iyisi budur çünkü yeni terk ettiği eski sevgilisiyle el ele verip onlarla savaşmaktan başka seçeneği olmayacaktır.
8. Efsane, Marie Lu
Kuşkucu okurlarımız distopik edebiyatı gelir kaynağından başka bir şey olarak görmese de, mesele Marie Lu olduğunda, kimse buna itiraz etmeyecektir. Elbette, Marie Lu’nun acayip popüler kitabı Efsane, ister Açlık Oyunları ile karşılaştırılsın, isterse de Lionsgate ile film anlaşması imzalasın, zor beğenenlerin reddedemeyeceği tüm noktalara temas etmektedir. Efsane, en katı okurları bile yumuşatacak bir olay örgüsüne sahip ve zengin renk paletiyle büyüleyici bir dünya yaratmaktadır. Victor Hugo’nun Sefiller’inden esinlenen kaç sanal alem macerası var ki zaten?
Lu’nun cüretkâr yeniden yazımı, 1789 Fransız Devrimi sonrası dünyayı Los Angeles merkezli bir polis devletine dönüştürmekle kalmaz, Hugo’nun Javert ve Valjean adlı karakterlerinin yerine iki zeki ama sorunlu genci koyar. Bunlardan biri, erkek kardeşinin cinayetini çözmeye çalışan, askeri eğitim almış bir dahi olan June’dur. Öbürü de erkek kardeşi korkunç bir salgına yenik düşmüş bir cinayet zanlısı olan Day’dir.
Hiçbir şeyin göründüğü gibi olmadığı bir suç soruşturmasında karşı karşıya gelen June ve Day, entelektüel anlamda birbirinin ruh ikizi olduklarının sonunda farkına varırlar. Aralarında beklenmedik kıvılcımlar çakarken, ev dedikleri bu şehrin kendileri için o kadar da güvenli olmadığını anlayacaklardır.
9. Percy Jackson ve Olimposlular, Rick Riordan
Rick Riordan’ın çığır açan fantezi serisi Percy Jackson, milenyumun bu yakasındaki en iyi ön kabullerden biriyle açılmaktadır: On iki yaşındaki Percy Jackson, Poseidon’un oğlu olduğunu keşfeder. Bu gerçek onu yeni kimliğine alıştığı ve diğer yarı tanrı çocuklarla tanıştığı Melez Kampı’na götürür. Percy, arkadaşları Luke ve Annabeth ile, çok geçmeden tehlikeli bir maceraya atılır. Hedefleri, Olimpos’u kaosa sürükleyen Zeus’un kaybolan şimşek demetini bulmaktır. Bu öykü, heyecan dolu bir gerilim ve büyüleyici mitolojik uyarlamalarla örülü, sürükleyici Percy Jackson beşlisinin başlangıcıdır.
10. Son Tekboynuz, Peter S. Beagle
Bu kitapta, tek boynuzlu atların yaşadığı uzak bir diyarda yeşil ormanın derinliklerinde yer alan çayırlarda olmaktan memnuniyet duyan bir atın öyküsü anlatılmaktadır. Bir gün kitabımızın kahramanı türünün sonuncusu olduğunu ima eden fısıltılı bir konuşmaya kulak misafiri olur, bu haber üzerine kardeşlerine ne olduğunu öğrenmek için bir yolculuğa çıkar. Bu klasikleşmiş kitapta, Peter Beagle, büyü, umut, mizah ve alınan acı tatlı derslerden oluşan bir peri masalı yaratmıştır. Öykü boyunca yarı kuş mitolojik canavarlarla, cadılarla, büyücülerle ve krallarla karşılaşacaksınız, hepsi öyle güzel betimleniyor ki yüreğinizde kesinlikle iz bırakacaklar. Bitirdikten çok sonra bile sizin için kusursuzluğunu koruyacak bir kitap arıyorsanız, Son Tekboynuz tam size göredir.
İngilizceden Türkçeye Çeviren: Göksenin Abdal
Çeviri Editörü: Asalet Erten
Kaynak Metin: (Çevrimiçi) https://reedsy.com/discovery/blog/young-adult-books , 11.01.2021
[1] Yazının orijinali https://reedsy.com/discovery/blog/young-adult-books adresinde yer almaktadır. Bu yazı içerisinde, belirtilen eserlerin Türkçeye çevrilmiş olanlarına yer verilmiştir.
