Tiffani Angus[1]
Frances Hodgson Burnett’in 1911 tarihli çocuk kitabı Gizli Bahçe, bir kez daha sinemaya uyarlanmıştır. Eleştirmenler, iyileştirme gücüyle ilgili olan filmin tam zamanında ortaya çıktığını söylemektedir. The Telegraph ise söz konusu filmi “mucizevi COVID panzehiri” olarak nitelendirmektedir.
Kitabın daha önceki film versiyonları 1919, 1949 ve 1993 yıllarında yapılmıştır. Ne var ki, yapılan uyarlamalardan bu yana, yaşadığımız dünyada teknolojik anlamda çok hızlı gelişmeler yaşandı ve çocukların hayatı her zamankinden daha çok ekrana bağlı hale geldi.
Birleşik Krallık’taki yayın, telekomünikasyon ve posta düzenleyicisi ve rekabet otoritesi olan Ofcom, ortalama 3-4 yaşlarındaki çocukların günde yaklaşık 3 saatlerini televizyon karşısında geçirdiklerini ortaya koydu. 5-7 yaş aralığındaki çocuklar için bu rakam 4 saate, 8-11 yaş aralığındaki çocuklar için 4 buçuk saate, ergenler içinse 6 buçuk saate kadar çıkmaktadır. Bunun doğal bir sonucu olarak, dışarıda oynayarak geçirilen vakit tüm zamanların en düşük seviyesindedir. Hal böyle olunca, dışarıda oynamayı konu edinen bir filmin, dışarıyla bağlantıları kesilen çocuklara yönelik 2020 yılında neden ortaya çıktığı merak konusu olma ihtimali vardır.
2020 en hafif deyimiyle tuhaf bir yıl oldu. Öyle ki, 2020 yılı boyunca zaman zaman ülke genelinde sokağa çıkma yasakları ve kısıtlamaları yaşandı. Son zamanlarda ise bu kısıtlamalar Birleşik Krallık’ın birçok yerinde yeniden uygulanmaya başlandı. Böylesi bir dönemde, doğanın iyileştirici özellikleriyle ilgili olan ve içerisinde sihirden, neşeden ve de en önemlisi inzivadan esintiler bulunan Gizli Bahçe adlı hikâyenin çocuklara ve belki de yetişkinlere her zamankinden daha çok hitap ettiği düşünülebilir. Filmin 1994 yılındaki animasyon uyarlamasında yönetmen koltuğunda oturan Dave Edward’ın oyuncu seçimiyle günümüz gerçekliği arasındaki benzerliklere dikkatleri çeken Helen O’Hara, çalıştığı İngiliz sinema dergisi Empire’de filmle ilgili “Dışarıya pek çıkmayan travma geçirmiş çocukların bahçede ve temiz havada teselli bulması” sözlerine yer verir.
İnsana Güç Veren Bahçeler
Hikâye, Hindistan’daki ailesinin koleradan ölmesi sonucunda Yorkshire bölgesinde bulunan eniştesinin malikânesine taşınmak zorunda kalan bencil ve ihmal edilmiş bir kız olan Mary Lennox’un hayatını konu edinir. Kendi kaderine terk edilen ve yeni hayatına alışmaya çaba gösteren Mary, malikânenin geniş topraklarını keşfetmeye merak salar. Yaptığı keşif gezintilerinin birinde ise gizli bir bahçe bulur. Dört bir yanı sarmaşıklarla kaplanmış olan bu gizemli yer, karısının bahçede ölümünün ardından eniştesi tarafından yıllar önce kilitlenir.
Bahçe, esrarengiz bir şekilde Mary, kendisinin hasta olduğunu düşünen şımarık kuzeni Colin ve malikânedeki sevecen bir hizmetçinin iyi huylu küçük kardeşi Dickon için karşı konulamaz bir yer haline gelir. Mary bu bahçenin oyun oynamak için ideal bir yerden daha fazla özellikler içerdiğini düşünür. Öyle ki Mary, doğanın iyileştirme, sevgi bağları oluşturma ve neşe getirme gücü olduğundan yola çıkarak, bu bahçenin de geçmişin yaralarını sarabileceğine ve umutsuz olarak nitelendirilen kederi yok edebileceğine inanır.
İnsanları iyileştirme kaynağı olarak doğanın önemi, sokağa çıkma kısıtlamaları sürecinde çok daha belirgin hale geldi. Öyle ki bu süreçte insanlar, haberlerden ve dört duvar arasından kaçmak için kendilerini yeşil alanları arzular halde bulmaya başladı. İnsanların sahip olduğu bahçeler, parklar ve yeşil alanlar çocukların koşuşturabileceği, yetişkinlerin ise dinlenebileceği önemli yerler haline geldi. Tıpkı Gizli Bahçe’de olduğu gibi insanlar, doğayı yeniden keşfetti ve doğa da insanlara yeniden hayat verdi.
Zamanda Yolculuk
Çocuk edebiyatı söz konusu olduğunda, bahçeler hayal kurulan, macera yaşanılan ve hatta zamanda yolculuk yapılan yerlerdir. Philippa Pearce’nin Tom’un Geceyarısı Bahçesi, Lucy M. Boston’un Yeşil Knowe Çocukları, Andre Norton’un Lavanta-Yeşil Büyüsü adlı kitaplarında bahçeler çocukları zamanda yolculuğa çıkarır. Çocuklar bu serüvende bahçenin geçmişinden insanlarla veya tarihsel olarak önemli kişilerle karşılaşır. Bu kişiler kendilerinden önceki insanlarla ya çatışma içinde olanlardır ya da geçmişte kendilerine kötü davranılan veya tehlikede olan kişileri, özellikle de küçük çocukları kurtarmaya yönelik harekete geçen kişilerdir.
Bahçeler hataların düzeltildiği, nirvanaya ulaşıldığı ve yaşam döngüsünün süreklilik arz ettiği yerlerdir. Bununla birlikte bahçeler, zamanın kendisini de temsil eder: büyüme ve değişim bahçelerden hiç eksik olmaz. Ekilen her bir tohum, geleceğe dair umutları da içinde barındırır.
Her ne kadar Gizli Bahçe zamanda yolculuk yapılan bir araç olmasa da, geçmiş ve bugün arasında bir köprü görevi görür. Hikâyede ailelerin geçmişte yaşadıkları büyük sarsıntılar ile hesaplaşılır, içinde bulunulan zamanın acıları giderilir ve hayatta kalanlara hep birlikte daha umutlu bir gelecek sunulur.
Bahçeler ve zaman (veya zamanda yolculuk) arasında kurulan bu bağ, geçmiş ile belirsizliklerle dolu geleceği bağdaştırmanın bir yolunu arayan 2020 yılının izleyicilerine hitap edebilir. Birçok yetişkinin bile meraklısı olduğu bu hikâyede, yetişkinler de çocukluklarını yeniden keşfedebilir ve daha münzevi bir yaşamın mümkün olduğu eski zamanlara bir anlığına da olsa kaçamak yapabilir.
Bahçeye giren insanların karakterleri, bahçeyle aralarında nasıl bir bağ kurduklarını etkiler. Yetişkinlerden farklı olarak çocuklar, bahçelerle aralarında çok daha farklı bir ilişki kurarlar. Yetişkinler bahçeleri ağır işlerin yapılması gereken yerler olarak görürken, çocuklar tüm bu ağır işlerin eğlenceli kısmını görür ve bahçeleri koşup oynayabilecekleri yerler olarak algılar. Gizli Bahçe’deki çocuklar içinse söz konusu bahçeler sırasıyla macera, eğlence ve iyileşme yerleridir. Bu durum kuvvetle muhtemel hikâyenin uzun ömürlü olmasının altında yatan en önemli etkendir. Öyle ki, söz konusu hikâye iklim değişikliğinde sorunların yaşandığını ve bazı ekosistemlerin tahrip edildiğini inkâr etmenin hiç de mümkün olmadığı bu dönemlerde doğanın iyileştirici gücüne olan inancı destekler niteliktedir.
Yedi ay boyunca yaşanan sokağa çıkma kısıtlamaları, yeşil alanlara duyulan özlemin ziyadesiyle artmasına yol açtı. Gizli Bahçe’nin beyaz perdeye uyarlanan bu yeni filmiyle beraber, bahçelerle insanlar arasındaki sevgi bağı televizyon ekranları aracılığıyla yeniden hayat buldu. Evlerin içinde sıkışıp kalan insanlar çocukların sahip olduğu masumiyet ruhunu arzulamaları misali, bahçelerin kapısını aralayabilir ve hem iyileştirici hem de mütemadiyen devam edip ebediyete uzanan özelliğinden faydalanarak büyülü yemyeşil bir harikalar diyarına kavuşabilir.
İngilizceden Türkçeye Çeviren: Ali Ölmez
Çeviri Editörü: Asalet Erten
Kaynak Metin: “The Secret Garden: a place of healing during COVID-19” başlıklı kaynak metin The Conversation dergisinde yayınlanmıştır. (Çevrimiçi) https://theconversation.com/the-secret-garden-a-place-of-healing-during-covid-19-148122 , 27.12.2020
[1] Anglia Ruskin Üniversitesi
